«Αποφασίζομεν και διατάσσομεν»

Υπάρχει τόπος και ιστορική περίοδος που να μην έχει επιβιώσει το ποδόσφαιρο εδώ και ενάμιση αιώνα; Μόνο στην έρημο και στα εδάφη που ελέγχουν οι τζιχαντιστές. Κατά τα άλλα, όλος ο κόσμος έβλεπε μπάλα τόσο σε καιρό ειρήνης και ευημερίας όσο και σε χρόνια κρίσεων, οικονομικών ή πολιτικών.

Όπως γνωρίζετε όλοι, σαν σήμερα το 1967 η Χούντα των Συνταγματαρχών έβαλε στο… γύψο όλη τη χώρα. Από την πρώτη μέρα ξεκίνησε η… αναζήτηση των αντιφρονούντων στο καθεστώς, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι εξορίες και τα υπόλοιπα… μεγάλα έργα της… παρέας που κατέλυσε τη δημοκρατία, εξαφάνισε ακόμα και τη βασιλική οικογένεια και φέρει καίρια ευθύνη για την κατάληψη του βορειοανατολικού κομματιού της Κύπρου το 1974.

Επτά χρόνια σκληρής και αμείλικτης αστυνόμευσης και κρατικού ελέγχου στα πάντα, ακόμα και στις συναντήσεις των απλών ανθρώπων. Το ποδόσφαιρο, όμως, δεν σταμάτησε να υπάρχει. Απλά πέρασε και αυτό όσα πέρασε και μεγάλο μέρος των πολιτών, δηλαδή κάποιοι υπέφεραν και κάποιοι επωφελήθηκαν.

Σκοπός μας, βέβαια, δεν είναι να αναδείξουμε το ποιοι επωφελήθηκαν, ποιοι ήταν αγαπημένα παιδιά του καθεστώτος. Δεν είναι ανάγκη να διαιωνίζονται θέματα που μόνο διχόνοια και μίσος μπορούν να προκαλέσουν. Απλά αναφέρουμε συγκεκριμένα περιστατικά και ενέργειες των χουντικών που είχαν άμεσο αντίκτυπο στο άθλημα.

Με την επιβολή του καθεστώτος, τα πρωταθλήματα πήραν αναβολή για λίγες εβδομάδες. Και επανάρχισαν, καθώς οι χουντικοί αντιλαμβάνονταν την κοινωνική δύναμη του ποδοσφαίρου και την επιρροή που ασκούσε στο λαό. Άλλωστε, ο «βασιλιάς των σπορ» χρησιμοποιήθηκε από ανάλογα… πολιτεύματα και στην Ισπανία και στη Λατινική Αμερική ως μέσο εξευμένισης της λαϊκής αγωνιστικότητας. Αφού πέτυχε ο Φράνκο, ο Πινοσέτ και άλλοι, γιατί να μην πετύχαιναν και αυτοί.

Η διαφορά έγκειται στο ότι, αφού ήθελαν να ελέγχουν κάθε τομέα της ζωής, έτσι θα έλεγχαν και την μπαλίτσα. Ξαφνικά, λοιπόν, ξεκίνησε κύμα εκκαθάρισης. Ξεψαχνίζονταν τα μέλη των διοικήσεων, ακόμα και οι πρόεδροι, και τοποθετούνταν αντιπρόσωποι της… κυβέρνησης, κυρίως στρατιωτικοί, σε καίρια πόστα. Κάθε ομάδα είχε το «φυτευτό» αντιπρόσωπό της και υποτίθεται ότι ενεργούσε για το συμφέρον της. Αυτοί ήταν τα μάτια και τα αυτιά της χούντας στα εσωτερικά κάθε συλλόγου. Όσοι εκ των διοικούντων δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές παύονταν ή απλά… εξαφανίζονταν.

Αμέσως ο συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Ασλανίδης ανέλαβε χρέη γενικού γραμματέα Αθλητισμού και πολύ γρήγορα άρχισε να… νομοθετεί. Ξεκίνησε με το νόμο περί αναδιοργανώσεως του εξωσχολικού αθλητισμού, μέσα στον οποίο παρουσιαζόταν το πώς θα έπρεπε να λειτουργεί κάθε σωματείο.

Η Γενική Γραμματεία συνέχιζε να χρηματοδοτεί τις ομάδες, χωρίς ποτέ να τηρήσει δυο μέτρα και δυο σταθμά. Οι σύλλογοι που είχαν διοικήσεις εμφανώς φίλα προσκείμενες στο… κράτος και φιλάθλους που επίσης εμφορούνταν από παρόμοια αισθήματα ευνοούνταν, άλλες φορές φανερά, άλλες πιο κρυφά. Όσοι αποτελούσαν σημείο συνάντησης δημοκρατικών ιδεών ανθρώπων υπέφεραν τα πάνδεινα, όπως ο Εργοτέλης, ο Διαγόρας Ρόδου, η Θύελλα Πατρών, οι ομάδες της Αρκαδίας, ο Παναιγιάλειος, κατά διαστήματα και ο Ολυμπιακός (ειδικά στο ξεκίνημα της 7ετίας). Άλλες από αυτές αποφασίστηκε να διαλυθούν διά νόμου, άλλες υποβιβάζονταν χωρίς να έχουν υποβιβαστεί στο γήπεδο και άλλες στερούνταν άνοδο που είχαν κερδίσει μέσα στον αγωνιστικό χώρο.

Η ηγεσία δεν είχε σκοπό να διαλύσει τους μεγάλους του ελληνικού ποδοσφαίρου, γνωρίζοντας ότι ενέπνεαν βαθύ λαϊκό έρεισμα και φυσικά δεν το ήθελε εναντίον της. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν επενέβαινε άμεσα στα εσωτερικά τους και τα διαχειριζόταν σύμφωνα με την κρίση της.

Οι «θρύλοι» αναφέρουν ότι η χούντα δεν επέτρεψε τη μεταγραφή του Κούδα από τον ΠΑΟΚ στον Ολυμπιακό και ότι με δικές της ενέργειες επαναπατρίστηκε ο μεγάλος άσος, ο οποίος είχε φορέσει ήδη τα ερυθρόλευκα και είχε συμμετάσχει και σε αγώνες.

Κάποια στιγμή αποφασίστηκε η κατάργηση των μεταγραφών για τρία χρόνια, γιατί ο γενικός γραμματέας θεώρησε σπατάλη να χρησιμοποιούνται οι επιχορηγήσεις της «Πολιτείας» στο μεταγραφικό παζάρι.

Παράλληλα, δεν επέτρεπε ούτε την έλευση ξένων προπονητών, φοβούμενη ότι θα εμφορούνταν από… ανατρεπτικές ιδέες. Όταν έγινε το πραξικόπημα, προπονητής στον Ολυμπιακό ήταν ο Μάρτον Μπούκοβι. Γέννημα-θρέμμα Ούγγρος , άρα άμεσα συνδεδεμένος με τη Σοβιετική Ένωση και τον «εθνοκτόνο κομμουνισμό». Ο μεγάλος «δάσκαλος» αποχώρησε άμεσα, αλλά το τέλος του στο Λιμάνι δεν οφείλεται μόνο στην ιδεολογία του. Για να τα λέμε όλα, συνέβησαν και άλλα πολλά που αφορούσαν στις σχέσεις του ίδιου με τον επίσημο Ολυμπιακό. Οι ξένοι που κάθισαν στους πάγκους γενικότερα προσλαμβάνονταν μόνο αν είχαν την έγκριση των ανθρώπων του κράτους, οι οποίοι έπρεπε να είναι σίγουροι ότι δεν θα στέγαζαν ξένους κομμουνιστές…

Το καθεστώς επεδίωκε ενίσχυση της δημοτικότητάς του και μέσω του ποδοσφαίρου. Δεν είναι τυχαίο ότι χαρακτήρισε την πορεία του Παναθηναϊκού στο Κύπελλο Πρωταθλητριών το 1971 ως εθνική υπόθεση. Δεν είναι τυχαία και η αποκάλυψη των λόγων της Δέσποινας Παπαδοπούλου (συζύγου του… πρωθυπουργού) περί σιγουριάς για πρόκριση των «πράσινων» στον τελικό του Γουέμπλεϊ («το πληρώσατε και θα το πάρετε»). «Εθνική υπόθεση» είχε χαρακτηριστεί και η πορεία της μπασκετικής ΑΕΚ το 1968, όπως και κάθε συμμετοχή ελληνικής ομάδας στις διοργανώσεις της UEFA. Γι’ αυτό και η προβολή του ποδοσφαίρου μέσα στην 7ετία κυριαρχούσε στη νεαρή τότε τηλεόραση.

Οι άνθρωποι της χούντας έκαναν στην κυριολεξία ό,τι ήθελαν. Μπορούσαν να παρέμβουν ακόμα και την ώρα που διεξαγόταν αγώνας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ντέρμπι Παναθηναϊκού - Ολυμπιακού στη Λεωφόρο στις 22 Νοεμβρίου 1967. Παρών στο γήπεδο σχεδόν σε όλα τα μεγάλα ματς των «πρασίνων» ήταν ο Στυλιανός Παττακός. Κέρδισε ο ΠΑΟ, αλλά ο αντιπρόεδρος του καθεστώτος σταμάτησε μόνος του το ματς και ευρισκόμενος στα επίσημα κάλεσε κοντά του τον Γιώργο Σιδέρη! Για ποιο λόγο; Για να του κάνει παρατηρήσεις και μετά συστάσεις για να παίζει πιο… ήρεμα.

Ο προπονητής της Εθνικής Κώστας Καραπατής, γνωστός και συνειδητοποιημένος άνθρωπος του αθλητισμού και πολέμιος του καπνίσματος, απολύθηκε επειδή σε ταξίδι της ομάδας με πούλμαν ζήτησε από συζύγους ανθρώπων της χούντας (ναι, ακολουθούσαν και αυτές την αποστολή άμα ήθελαν) να μην καπνίζουν μέσα στο λεωφορείο!

Κάθε ομάδα έχει τα δικά της περιστατικά μέσα στην 7ετία. Έχει, επίσης, πολλά να καταλογίσει και στις αντίπαλες. Γι’ αυτό το ποιος ευνοήθηκε και το ποιος αδικήθηκε είναι μάλλον φαύλος κύκλος, αν και σε κάποιους τα επιχειρήματα και τα στοιχεία είναι υπέρ τους.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΜΟΥΡΤΟΣ